Donostiako Udalak Artikutzako presaren zati bat eraitsiko du. Azpiegitura hori XX. mendearen erdialdean eraiki zen, eta ez zen inoiz ehuneko ehunean martxan jarri egitura arazoengatik. Azpiegitura horrek espezie enblematikoen habitatari eragiten dio, hala nola muturluze iberiarrari, galtzeko arrisku larrian dagoen ugaztuna. 

43 metroko altuerarekin,180ko luzerarekin eta 35eko zabalerarekin, Europan partzialki eraitsiko den presa handiena izango da, Vezinsekoa (Frantzia) gaindituta, 36 metroko altuerakoa eta 2019-2020 artean partzialki eraitsia. Helburua da Enobieta errekari jarraipena ematea eta, horrela, fauna eta sedimentuak mugitzea. Erreka honek Añarbe ibaiarekin bat egiten du Urumearen arroan.

2019tik hutsik dagoen urtegia

Obrak, azpiegituraren tamaina eta kokapena kontuan hartuta, erronka handia dira teknologia eta ingurumenari dagokienez, eta Kantauriko Konfederazio Hidrografikoaren baimena jaso ondoren egingo dira, bai eta Trantsizio Ekologikorako Ministerioaren ingurumen eta segurtasun oniritzia jaso ondoren ere. 

Presa dagoen finka Goizuetako udalerrian dago (Nafarroa), eta Donostiako Udalak 1919an erosi zuen, herritar batzuk sukar tifoideengatik hil ondoren hiria ur garbiz hornitzeko. Hala ere, 1948an, presa eraikitzen hasi zirenean, arazo geologikoak antzeman ziren ezkerreko estribuan, eta horregatik ez zen inoiz urtegia bere edukieraren % 100ean bete, baizik eta hasieran proiektatutakoaren bi herenera mugatu zen.

Aldi berean, Donostia eta udalerri mugakideak hazten joan ziren, eta ondorioz, urtegia ez zen nahikoa izan biztanleak hornitzeko, eta horregatik eraiki zen Añarbeko presa. 2002an, besteak beste, maniobra sistema elektrikoan izandako akats baten ondorioz, Artikutzako presak erregulazio funtzioa galdu zuen. 

Une horretan, Donostiako Udalak konpondu edo zegoen bezala uztearen artean erabaki behar izan zuen. Ingurumen eta ekonomia inplikazioak baloratu ondoren, erabileratik kanpo uztea erabaki zuen, eta 2017 eta 2019 artean hustu egin zen. 

Naturagune babestua 

Hustu ondoren, presarekin zer egin baloratu zen, eta horretarako hiru aukera aztertu ziren: zegoen bezala uztea, erabat eraistea edo zati bat eraistea. Horrela, kontuan hartuta Artikutza Natura 2000 Sarean integratutako enklabe batean dagoela 2004tik eta 2016an Kontserbazio Bereziko Eremu (KBE) gisa katalogatu zela, eraispen partziala egitea erabaki da, ingurumen-inpaktu txikieneko alternatiba delako. 

Lanen aurrekontua 1,6 milioi eurokoa da; horietatik milioi bat Udalak jarriko du, eta gainerakoa Life Kantauribai proiektuak, Europako funtsekin finantzatutakoa. Maiatzaren 27an, Donostiako Udaleko Tokiko Gobernu Batzarrak proiektua onartuko du, eta kontratazio- eta lizitazio-agiriak urte honen amaierarako izatea aurreikusten da. Helburua obrak 2026an hastea da. 

7 metroko hutsunea 

Aukeratu den irtenbide teknikoa eskotadura bat irekitzea da, "hutsune" bat, 7 metroko zabalerakoa ezkerreko gainezkabidean, goiko aldetik hasi eta lurraren kota baino metro 1 beherago. Horrek bermatuko du konektibitate biologikoa erreka osoan.

Eraiste partzial baten alde egiteko erabakia, lehenik eta behin, biodibertsitatearekin lotutako gaiei zor zaie; izan ere, Artikutzatik igarotzen diren errekek osatzen duten sarean muturluze iberikoa bizi da, eta presaren barruan interes biologiko handiko saguzarren populazioak bizi dira. 

Bestalde, kontuan izan behar dira, bai zailtasun teknikoak, bai presa erabat eraistea erabakiko balitz atera beharreko pilatutako material kopuru handia; izan ere, presa bereziki babestutako ingurune natural batean dago, eta bertako errepideak indartu egin beharko lirateke kamioien zirkulazio handia jasateko. 

Gainera, Artikutzako irteerako errepidea oso estua da eta txirrindulariek askotan erabiltzen dute; beraz, kamioien joan etorri handi horrek eragina izango luke obraren segurtasunean. Helburua da sortzen diren hondakin gehienak berrerabiltzea finkako bidezidorren konponketan, eta kopuru txiki bat uztea, ibaiko sedimentuak garraiatzeko dinamikak berak banaketa egin dezan eta ibai-sistemaren heterogeneotasuna handitu dezan. 

Aztertutako aukeren artean, obra egin gabe, presa zegoen bezala uztea aztertu zen, horrela naturan eraginik ez izateko, baina urtegia husteko egindako irekiera txikiarekin sedimentuak pilatzeko arriskua egon zitekeela eta lortu nahi zen konektibitate biologikoa eragotziko zela ondorioztatu zen.

                                                                                                                                                                                      2025/05/26an argitaratutako albistea